Κύπριον Πατερικόν Του Άθωνος

Ἀπό τήν ἀρχή, οἱ θεμελιωτές καί στυλοβάτες τοῦ μοναχισμοῦ, οἱ δεύτεροι κατά κανόνα μαθηταί τοῦ Χριστοῦ, ἐπενόησαν τήν ἡσυχίαν. Ἀκολουθώντας τήν ρήση τοῦ Ἰησοῦ, ΄΄ὅστις θέλει ὀπίσω μου ἐλθεῖν, ἀπαρνησάσθω ἑαυτῶ, ἀράτω τόν Σταυρόν αὐτοῦ καί ἀκολουθήτω μοί,΄΄ ἄφησαν τά σπίτια καί τίς ἐργασίες τους καί πορεύτηκαν στίς ἐρήμους. Στίς ἐρήμους, ἀφοῦ ἡ ἐξάπλωση τοῦ χριστιανισμοῦ, ΄΄ἐν πρώτοις,΄΄ ἄρχισε στά μέρη γύρω ἀπό τήν Ἅγια Γῆ, ὅπου ἡ ἔρημος καί οἱ ἡσυχαστικοί χῶροι ἀφθονοῦν. Στήν ἔρημο ὅπου ἀκούστηκε τό πρῶτο κάλεσμα τοῦ Τιμίου Προδρόμου καί Βαπτιστῆ Ἰωάννου, γιά μετάνοια, ἐξομολόγηση καί βάπτισμα. ΄΄Ἑτοιμάσατε τήν ὁδόν τοῦ Κυρίου, εὐθείας ποιεῖτε τάς τρίβους αὐτοῦ.΄΄ Σέ αὐτά τά μέρη ἔφτιαξαν πρόχειρα καταλύματα, μέ ὑλικά πού εἶχαν στήν διάθεσή τους, ὅπως πέτρες, ξύλα, κλαδιά, πηλό ἤ κατοίκησαν σέ σπηλιές ὅπου συνάντησαν τέτοιες. Ἔζησαν ΄΄κατά μόνας΄΄ ἤ καί ΄΄μετά πολλῶν.΄΄ Κατά μόνας ὅταν ἦταν δυνατό καί μετά πολλῶν, ὅταν κρινόταν ἀναγκαῖο. Ἡ πνευματική φήμη ἑνός ἐρημίτη τραβοῦσε κοντά του ὁμάδες ἐραστῶν τῆς Βασιλείας τοῦ Θεοῦ πού ἐπεδίωκαν νά ὠφεληθοῦν ἀπό τούς ἀσκητικούς ἀγῶνες καί τόν μεστωμένο λόγο του. Ἡ ἄγονη καί ἄκαρπη ἔρημος ἀνέθρεψε κορυφαίους Γεροντάδες, τῶν ὁποίων οἱ πνευματικοί ὁδοδεῖκτες – φωτοδεῖκτες, καθοδηγοῦν ὡς τίς μέρες μας τούς ἀκολουθοῦντες τήν ἐπίπονη καί τεθλιμμένη πορεία, τήν ἄγουσα στόν ποθούμενο Νυμφώνα τοῦ Σωτῆρος Χριστοῦ. Οἱ Ἅγιοι Ἀντώνιος, Εὐθύμιος, Μακάριος, Παχώμιος καί δεκάδες ἄλλοι πνευματοφόροι ἀθλητές, ἀποτελοῦν καρπούς τῶν ἐρήμων τῆς Θηβαΐδος, τοῦ Σινᾶ, τοῦ Ἰορδάνη.

Παρόλες τίς διώξεις, τίς δυσκολίες καί τά προβλήματα, μά προπαντός τίς καλοστημένες παγίδες τοῦ καραδοκοῦντος καί μή ἐφησυχάζοντος μισόκαλου καί καλογερομάχου δαίμονος, πού μέ κάθε τρόπο, ἐμποδίζει τήν ΄΄ὡς ἐν οὐρανῶ βασιλείαν Του, νά ἔλθει καί ἐπί τῆς γῆς,΄΄ ὁ μοναχισμός παρουσιάζει μία συνεχόμενη πορεία. Μία πορεία πού ἐπεκτάθηκε καί συνεχίζει νά ἐπεκτείνεται ἀκόμα περισσότερο, σέ ὅλα τά μέρη πού διαδόθηκε καί ἑδραιώθηκε ἡ θρησκεία τοῦ Θεανθρώπου. Στήν Αἴγυπτο, τήν Παλαιστίνη, τήν Μικρά Ἀσία, τήν Ἑλλάδα, τήν Κύπρο. Τό ἴδιο στήν Ρωσία, τήν Σερβία, τήν Ρουμανία, στήν ἄλλη πλευρά τῆς εὐρωπαϊκῆς ἠπείρου, στήν Γαλλία, τήν Ἀγγλία καί πρόσφατα, ἐκεῖ, πού κανένας σχεδόν δέν τό περίμενε, τήν ὑπερατλαντική Ἀμερική. ΄΄Ἐν παντί καιρῶ καί τόπω,΄΄ ὁ Λόγος τοῦ Κυρίου ἀντηχεῖ καί τήν πρέπουσα ὥρα ἀπηχεῖ. ΄΄Πορεύεσθε οὔν καί μαθητεύσατε πάντα τά ἔθνη τῆς γῆς.΄΄ Οἱ μαθητές τοῦ Κυρίου θά διδάσκουν ἀνά τούς αἰώνας καί εὐλογημένες οἱ ψυχές τῶν ἀνθρώπων πού θά εἶναι ἕτοιμες νά ἐπικαθήσει ἐπάνω τους ὁ Λόγος τοῦ Θεοῦ, ΄΄ἵνα ποιήσει καρπόν ἑκατονταπλασίονα ΄΄.

Πρόλογος: Γέρων Μωυσής Αγιορείτης

(Απόσπασμα από την εισαγωγή)

Κορωνίδα τοῦ γνήσιου Ὀρθόδοξου μοναχισμοῦ, εἶναι τό Ἅγιον Ὄρος, τό ἐπονομαζόμενον καί Περιβόλι τῆς Παναγίας. Στά καθαγιασμένα του χώματα, ἔζησαν καί ἀσκήθηκαν χιλιάδες Ὀρθόδοξοι χριστιανοί, πολλοί τῶν ὁποίων ἀνακηρύχθηκαν Ἅγιοι ἀπό τήν Ἐκκλησία, ἄλλοι ἀξιώθηκαν τῶν δωρεῶν τοῦ Ἁγίου Πνεύματος, ἄλλοι ἔφτασαν σέ ὑψηλούς πνευματικούς ἀναβαθμούς καί ὅλοι ἔζησαν μέ ἀγάπη καί ταπείνωση, τηρώντας τάς ἐντολάς τοῦ Χριστοῦ. Τό κεκοσμημένον ἀπό ΄΄Τόν κοσμήτορα τῶν ὄλων΄΄, μέ πληθώρα φυσικῶν, τεχνητῶν καί ζωντανῶν κοσμημάτων Ἅγιον Ὄρος, ὡς μέρος ἐγκαταβίωσης, ἀποτελεῖ ἐπιθυμία καί προτίμηση ΄΄οὐκ ὀλίγων΄΄ ἐραστῶν τῆς μοναχικῆς ζωῆς. Στίς Μονές, τίς Σκῆτες, τά Κελιά, τά Ἡσυχαστήρια καί ἄλλους χώρους, μονάζουν Ὀρθόδοξοι χριστιανοί – στό Ὄρος ζοῦνε μόνο Ὀρθόδοξοι – ἀπό διάφορα μέρη τῆς ὑφηλίου. Ἕνας τέτοιος χῶρος, κατά πάντα ἰδανικός γιά πνευματικούς ἀγῶνες, ὁ ὁποῖος ἀνέδειξε ἀνεπανάληπτες πνευματικές μορφές, εὑρισκόμενος, σχεδόν, στόν ἴδιο γεωγραφικό χῶρο μέ τήν Κύπρο καί ὄχι μακριά ἀπό αὐτήν, ἦταν ἀδιανόητο νά ξέφευγε τῆς προσοχῆς καί τοῦ ἐνδιαφέροντος Κυπρίων, πού ἐπιθυμοῦσαν νά ἀγωνιστοῦν σέ μιά γνήσια πνευματική παλαίστρα, ὅπως δέν τούς ξέφυγαν καί οἱ ἀσκητικοί χῶροι πού βρίσκονται σκορπισμένοι στήν Ἅγια Γῆ. Διεσπάρησαν σέ καθαγιασμένα μέρη γιά νά λατρέψουν τόn Θεόn, ὅπως ἀκριβῶς διεσπάρησαν καί οἱ προπάτορές τους, καθώς σημειώνει ὁ ἱερός συγγραφέας τῶν Πράξεων εὐαγγελιστής Λουκᾶς: ΄΄οἱ διασπαρέντες γιά τή διάδοση τοῦ Λόγου τοῦ Θεοῦ, ἦταν ἄνδρες Κύπριοι καί Κυρηναῖοι ΄΄. (Πράξεις 11, 20).

…………………………………………………………………………………………………………

Σχετικά μέ τόν πρῶτο Κύπριο ἁγιορείτη μοναχό, δέν ὑπάρχουν τεκμηριωμένες πληροφορίες. Πιθανότατα ὅμως, ὁ πρῶτος μοναχός πού ἔφυγε ἀπό τήν Κύπρο γιά τό Ἅγιον Ὄρος, ἦταν ὁ ὑποτακτικός τοῦ Ὁσίου Ἀθανασίου, Πέτρος μοναχός, ἀναφορά τοῦ ὁποίου γίνεται μέσα στό Συναξαριστή τοῦ Ὁσίου Ἀθανασίου τοῦ Ἀθωνίτου. (Συναξαριστής Μηνός Ἰουλίου Ε΄). Περισσότερα γιά τόν Πέτρο μοναχό, καταγράφονται στό κυρίως μέρος τῆς ἀνά χείρας ἐργασίας.

Ἀπό τόν 10ο αἰώνα, περίοδο πού ἐπισκέφθηκε τήν Μεγαλόνησο ὁ Ὅσιος Ἀθανάσιος καί πῆρε μαζί του στόν Ἄθωνα τόν Κύπριο μοναχό Πέτρο, μέχρι τόν 18ο αἰώνα, γίνονται κάποιες ἀναφορές γιά παρουσία Κυπρίων μοναχῶν στό Ὄρος, κυρίως μέσα σέ χειρόγραφους κώδικες ἁγιορείτικων Μονῶν. Πρόκειται γιά πνευματοφόρους μοναχούς, πού ἀσχολήθηκαν εἴτε μέ Ἐκκλησιαστικές Τέχνες, εἴτε μέ tά Ἐκκλησιαστικά Γράμματα. Ἦταν γραφεῖς ἤ ἀντιγραφεῖς ὕμνων καί ἀκολουθιῶν, βιβλιοδέτες, μουσικοί, καλλιγράφοι καί Λόγιοι, πού ἄφησαν τήν σφραγίδα τους στήν πνευματική πορεία τῆς ἀθωνικῆς πολιτείας. Οἱ περισσότεροι ἀπό αὐτούς ἔζησαν στήν Ἱερά Μονή Μεγίστης Λαύρας, γεγονός πού φανερώνει ὅτι, οἱ πρῶτοι Κύπριοι πού μετάβηκαν στό Ὄρος γιά μοναστική ζωή, προτίμησαν ὡς μέρος ἐγκαταβίωσής τους, τήν ἀρχαιότερη καί μεγαλύτερη ἁγιορείτικη Μονή. Ἡ προτίμησή τους, ἴσως νά μήν ἦταν ἄσχετη μέ τήν σύνδεση τοῦ ὀνόματος τοῦ ἱδρυτῆ τῆς Λαύρας, Ὅσιου Ἀθανάσιου Ἀθωνίτου καί τῆς ἁγιοτόκου νήσου Κύπρου. Ἀνάμεσα σέ αὐτούς τούς μοναχούς, ἀναφέρονται οἱ συγγραφεῖς, Γρηγόριος μοναχός Λαυριώτης, Μαλάχιος μοναχός, οἱ μουσικοί Χρύσανθος ἱερομόναχος καί Ἱερόθεος Κουκουζέλης ἱερομόναχος – συγγραφέας, καλλιγράφος καί μουσικός, οἱ Λόγιοι Χρύσανθος ἱερομόναχος καί Γεράσιμος ὁ ἐπονομαζόμενος Κύπριος. Κοντά στούς φιλόμουσους καί φιλότεχνους μοναχούς, τῶν ὁποίων τό χειρόγραφο ἔργο στάθηκε ἐμπόδιο, ὥστε, νά ἀποκλειστοῦν ἀπό τήν πλήρη ἐπίγεια ἀφάνεια, πιθανόν νά ἔζησαν καί ἄλλοι συμπατριῶτες τους. Δέν ἔγιναν ὅμως γνωστοί, ἀφοῦ στό πέρασμά τους, δέν ἄφησαν κάποιο γραπτό ἔργο, οὔτε τηροῦνταν ἀρχεῖα ἀπό μέρους τῶν Ἁγιορείτικων καί τῶν ἄλλων Ἑλληνορθόδοξων Μονῶν στά δύσκολα χρόνια τῆς σκλαβιᾶς τοῦ ἔθνους. Ἔτσι, οἱ καλοκάγαθοι καλόγεροι κέρδισαν τήν παντελῆ ἀφάνεια, γιά τήν ὁποία, ΄΄κατά τό δυνατόν,΄΄ ἀγωνίστηκαν στήν μάταιη ἐπίγεια ζωή τους. Αὐτοί, εἶναι γνωστοί στήν οὐράνια καί ἀτελεύτητη ζωή, ἀφοῦ τά ἔργα τους καταγράφηκαν λεπτομερῶς ἀπό τά ΄΄πολυόμματα Χερουβείμ΄΄, πού ὅλους μᾶς παρακολουθοῦν ἀδιάκοπα, ἀπό τήν ἐξέδρα τῆς βασιλείας τοῦ Θεοῦ. …………………………………………………………………………………………………………………………………………..

ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΑ

Πρόλογος

Εἰσαγωγή

Λίγα σημαντικά περί τοῦ Ἁγίου Ὄρους

Κύπριοι Μοναχοί στό Ἅγιον Ὄρος

Κύπριοι Μοναχοί πού ἔζησαν γιά κάποιο διάστημα στό Ἅγιον Ὄρος

Ἡλικιωμένοι, ζῶντες Κύπριοι ἁγιορεῖτες

Εὐρετήριο