Ἐλεύθερα καί ἑκούσια ὑπακούσουμε στόν εὐλαβῆ καί σεβαστό μας Γέροντα, γιατί οἱ διδαχές καί τά ἀποφθέγματα τῶν κεκαθαρμένων καί πεφωτισμένων Ὁσίων Ἀσκητῶν, καθώς καί ἐπιφανῶν λoγίων Πατέρων, πού βίωσαν τήν θέωση καί μετέδιδαν τήν ἁγιοπνευματική Χάρη, ἀποτελοῦν προσφιλῆ ἀναγνώσματα, ὄχι μόνο τῶν Μοναχῶν, ἀλλά καί ὅλων τῶν λαϊκῶν πιστῶν πού ἀγωνίζονται νά κερδίσουν τήν Βασιλεία τῶν Οὐρανῶν. Τά συμπεριληφθέντα στό παρόν πόνημα, ἀποτελοῦν τό ἀπόσταγμα τοῦ πνευματικοῦ κάλλους καί τό ἀποτέλεσμα τῆς δύναμης τῆς προσευχῆς, τῶν σπουδαιότερων ἐκκλησιαστικῶν μορφῶν τῆς ἁγιότεκνης Κύπρου. Μορφῶν πού κατακλύστηκαν ἀπό χριστιανικό σθένος, μέ τό ὁποῖον παρέδωσαν τήν ἀγαθή τους ζωή στό ἄπειρο ἔλεος τῆς εὐσπλαγχνίας τοῦ Παντοδύναμου Θεοῦ. Μέ τά θεόσοφα λόγια τῶν Ἁγίων καί τῶν Γεροντάδων, οἱ χριστιανοί βοηθούμαστε νά ἐντοπίσουμε, ἀλλά καί νά πολεμήσουμε τά καταστροφικά πάθη, πού κατάφερε καί γέμισε τήν ψυχή μας ὁ μισάρετος δαίμονας. Θά τό πετύχουμε, ἀφοῦ μᾶς ὑποδεικνύεται ὁ τρόπος, μέ τόν ὁποῖο πρέπει ν’ ἀγωνιστοῦμε γιά τήν ἐξάλειψή τους. Ὁ ἀββᾶς Μακάριος ὁ Αἰγύπτιος, εἶπε πώς «ὁ λόγος ὁ κακὸς καὶ τοὺς καλοὺς ποιεῖ κακούς· καὶ ὁ καλὸς λόγος καὶ τοὺς κακοὺς ποιεῖ καλούς». Στήν καρδιά τοῦ κάθε ἀνθρώπου πρέπει νά ἐμφυτευθοῦν λόγοι καλοί, πού θά τόν καταστήσουν κοινωνό τῆς Θείας Χάριτος, μέ τήν ὁποία θά νικήσει τά πάθη του καί θά ἀξιωθεῖ νά γίνει «θέσει» Θεός. «Εἰπέ μοι λόγον, ἵνα σωθῶ», αἰτούνταν οἱ ἀσκητές πρός τούς ἔγκριτους γέροντες. Ὁ γεροντικός λόγος ἔχει τήν δύναμη νά ξεριζώσει τά ψυχοκτόνα πάθη καί νά καλλιεργήσει τίς ἀρετές, πού μέρα μέ τήν ἡμέρα, ξεκολλοῦν ἀπό τό πνευματικό ψηφιδωτό καί ἐξανεμίζονται, ἕνεκα τοῦ ἁμαρτωλοῦ βίου τῶν ἀνθρώπων. Ὡς Ὀρθόδοξοι χριστιανοί, ὀφείλουμε νά τίς ἐπανεύρουμε καί συγκρατήσουμε, διατηρώντας ἔτσι ἀτόφια τήν πνευματική μας ὀντότητα, γιατί ὅποιος τήν ἀποβάλλει ἀπό τήν ζωή του, παραμένει τυφλός. Ἀνάμεσα στά χίλια περίπου ἀποφθέγματα πού σταχυολογήθηκαν, περιλαμβάνεται σεβαστός ἀριθμός – περίπου ἑκατόν εἴκοσι, Ἀρετῶν, Παθῶν, Χαρισμάτων (Προορατικό χάρισμα, εἰρήνη, θεῖες ἐπεμβάσεις, θεῖες θεωρεῖες) καθώς καί ἐκκλησιαστικῶν ἐννοιῶν (Θρησκεία, Ἐκκλησία, Κόλαση, Διδασκαλία κ.ἄ.), τά ὁποῖα ἀνήκουν σέ ἑξήντα τέσσερις, κυπριακές, ὁσιοπατερικές μορφές. Τὸ κέρδος ἀπὸ τὴν μελέτη τῶν Γεροντικῶν, ἀποφθεγματικῶν λόγων, θεωρεῖται δεδομένο γιά τούς ἀναγνώστες ποὺ ἐνδιαφέρονται νά βάλουν στήν ψυχή τους λόγον ἀγαθόν. Ἀναφορικά μέ τήν ἀρετή, ὁ Ἀββᾶς Ἰσαάκ ὁ Σῦρος σημειώνει: «Ἀρετή εἶναι ἡ τήρηση τῶν ἐντολῶν τοῦ Κυρίου». Κατά τόν Ἅγιο Μάξιμο τόν Ὁμολογητή, «ἀρετή, εἶναι ἡ γεμάτη ἀπάθεια ἔξις σχετικά μέ τό καλό, ἀπό τό ἕνα καί τό ἄλλο μέρος τῆς ὁποίας δέν στέκεται τίποτε, ἐπειδή ἔχει τόν χαρακτήρα τοῦ Θεοῦ, στόν ὁποῖο τίποτε δέν ὑπάρχει ἀντίθετο». Ὁ Ἅγιος Μάξιμος χωρίζει τίς ἀρετές σέ σωματικές καί ψυχικές. Σωματικές εἶναι ἡ ἄσκηση (ἀγρυπνία, νηστεία, ἐγκράτεια, ἐργασία κ.ἄ.), ἐνῶ ψυχικές εἶναι ἡ πίστη, ὁ φόβος Θεοῦ, ἡ ἀγάπη, ἡ ἀνεξικακία, κ.ἄ.) Ὁμολογουμένως, οἱ ψυχικές εἶναι πολύ ἀνώτερες ὅσο κι ὠφελιμότερες τῶν σωματικῶν. Ὁ ἴδιος Ἅγιος παρατηρεῖ ὅτι, ἐάν κάποια ἀνάγκη ἤ ἀρρώστια ἤ κάτι παρόμοιο, μᾶς δυσκολεύει νά ἐκτελέσουμε τίς σωματικές ἀρετές, λαμβάνουμε συγχώρεση ἀπό τόν Κύριο πού γνωρίζει καί τίς αἰτίες. Ἄν ὅμως, δέν ἐκτελοῦμε τίς ψυχικές ἀρετές δέν θά ἔχουμε καμιά ἀπολογία, γιατί δέν ὑπάρχει καμιά ἀνάγκη πού νά μᾶς ἐμποδίζει ἀπό τήν ἐκτέλεσή τους. Ὅσο γιά τά πάθη, αὐτά συνθέτουν μίαν κατάσταση κακίας, ἕναν κακοήθη ὄγκο ριζωμένο στήν ψυχή τοῦ ἀνθρώπου, ἕνα, σχεδόν, ἀνυπέρβλητο φραγμό, πού ἄν δέν καταπολεμηθεῖ, μέρα μέ τήν ἡμέρα θά διογκοῦται κι ὁλοένα καί περισσότερο θά κλείνει τόν δρόμο τῆς κοινωνίας μέ τόν Θεό. Γιά τά πάθη, ὁ θεόπνευστος Ἅγιος Ἰωάννης Χρυσόστομος σημειώνει: «Μετά τόν θάνατον καί ὁ τῶν παθῶν ἐπεισῆλθεν ὄχλος τῆ ψυχῆ». Δηλαδή, δέν ἀποτελοῦν φυσική ψυχική κατάσταση, ἀλλά παρουσιάζονται στόν ἄνθρωπο μετά τήν ἁμαρτία, καθιστώντας τήν ψυχή του ἀσθενῆ. Τά παρόντα ἀποφθέγματα μᾶς ὁπλίζουν ὥστε ν’ «ἀποτάξουμε τόν σατανᾶ», προτοῦ ὁ φθονερός καί μισόκαλος μᾶς ρίξει «στόν λάκκο τῶν λεόντων». Τά χαρίσματα ἀποτελοῦν προσφορά τοῦ Δημιουργοῦ πρός τά κτίσματά Του. Προσφέρονται στόν καθένα, ὄχι σύμφωνα μέ τήν ἀξία τῶν καλῶν ἔργων του, ἀλλά δωρεάν, σύμφωνα μέ τό ἔλεος τοῦ Θεοῦ, γιά τήν σωτηρία του. «Τό Πνεῦμα ὅπου θέλει πνεῖ ……». (Ἰωάν. 3, 8). Πνέει ὅπου θέλει καί περιορίζεται μόνο ἀπό τήν ἀνικανότητα τοῦ ἀνθρώπου νά τό δεχθεῖ. Μπορεῖ νά τό δεχτοῦν καί οἱ πλέον ἀμόρφωτοι ἄνθρωποι, ἀρκεῖ νά εἶναι εὐσεβεῖς καί καθαρισμένοι ἀπό κάθε κηλίδα. Ὁ Ὅσιος Ἰωάννης τῆς Κλίμακος γράφει γι’ αὐτό: «Κανείς ἀπ’ ὅσους προόδευσαν στήν ἁγνεία νά μήν τό θεωρεῖ δικό του κατόρθωμα. Εἶναι ἀδύνατο νά νικήσει κανείς τήν φύση του καί νά χαλιναγωγήσει τό σῶμα του, χωρίς τήν θεϊκή βοήθεια. Ὅποιος ἀποφάσισε νά πολεμήσει καί νά νικήσει τήν σάρκα, μόνο μέ τίς δικές του δυνάμεις, ἄδικα κοπιάζει, ἄδικα ἀγρυπνεῖ, ἄδικα νηστεύει». Τά κείμενα πού περιλαμβάνονται στήν ἐργασία δέν ἀλλοιώθηκαν – οὔτε ὀρθογραφικά, οὔτε συντακτικά – ἀλλ’ ἀφέθηκαν ὡς ἐντοπίστηκαν στήν βιβλιογραφία ἤ καθώς εἰπώθηκαν σέ προφορικές μαρτυρίες. Αὐτούσια, παρέμειναν καί τά κείμενα πού εἶναι γραμμένα σέ γλῶσσα καθαρεύουσα πρός ἀρχαιοπρεπῆ, καί αὐτό, γιά νά μή χαθεῖ τό χαριτωμένο τῆς διήγησης. Παράλληλα ὅμως, αὐτά, μεταγλωττίστηκαν καί στήν νεοελληνική, ὥστε νά εἶναι κατανοητά σέ ὅλους τούς ἀναγνώστες. Ἐλάχιστες, μικρές, εἰσαγωγικές καί ἐπεξηγηματικές παρεμβολές ἔγιναν, ὅπου κρίθηκε ἐπιβεβλημένο. Ἡ ἀπόλυτη θεματική κατανομή ἀποδείχθηκε ἀνέφικτη, μέ ἀποτέλεσμα, σέ κάποιες περιπτώσεις νά διαπιστώνεται ἀλληλοεπιχώρηση τῶν θεμάτων. Σέ ὁρισμένες κατηγορίες ὅπου συμπεριελήφθηκαν ἐλάχιστα ἀποφθέγματα ἤ παραινέσεις, ἀφοῦ τόσα ἐντοπίστηκαν, προστέθηκαν ἐλάχιστα πού λέχθηκαν ἤ γράφηκαν ἀπό σύγχρονους Κυπρίους Γέροντες ἤ Πατέρες. Ἐπίσης, σέ κάποιες κατηγορίες, συμπεριελήφθηκαν καί μερικοί, ξεχωριστοί ψυχοφελεῖς λόγοι, τῶν ἴδιων αὐτῶν Γερόντων, οἱ ὁποῖοι θέλησαν νά διατηρηθεῖ ἡ ἀνωνυμία τους, πρᾶγμα πού ἔγινε σεβαστό. Στήν ἔρευνά μας, ἡ ὁποία ἀγκαλιάζει τήν ὁσιοπατερική γραφή καί ἔκφραση εἴκοσι αἰώνων ζωῆς καί στήν διάρκειά της διεξήλθαμε χιλιάδες σελίδες Πατερικῶν καί Ἐκκλησιαστικῶν κειμένων γιά σταχυολόγηση ἐπωφελοῦς πνευματικοῦ καρποῦ, πολύ πιθανόν, «ἐν ἀγνοία μας», νά παραλείφθηκαν κάποιοι ἀπό αὐτούς, πρᾶγμα γιά τό ὁποῖο εἰλικρινά ἀπολογούμαστε. Εὐχόμαστε ὅπως, τό «Κυπριακόν Γεροντικόν» καλλιεργήσει τίς ψυχές τῶν ἀναγνωστῶν του καί σπείρει σέ αὐτές σπόρον μεστόν καί θρεπτικόν, ἀφοῦ μέ τήν ἀνάγνωσή του, θά τύχουν πλούσιας πνευματικῆς ὠφέλειας.
